Czy w kosmosie można znaleźć czterolistne koniczynki? Najnowsze odkrycia kosmiczne

15 kwietnia 2021 15.04.2021

Przewidywany czas: 2 min

Międzynarodowy zespół badaczy odkrył w kosmosie kwazary, które kształtem przypominają czterolistne koniczyny. Nowe odkrycia w kosmosie mają polski akcent dzięki udziałowi naukowca z UAM w Poznaniu.

Na początek wyjaśnijmy, co to są Kwazary? To jasne jądra odległych galaktyk, które napędzane są przez znajdujące się w nich supermasywne czarne dziury. Najnowsze odkrycia kosmiczne pokazują zjawisko w formie podobnej do czterolistnych koniczynek.

Od 40 lat astronomowie zaobserwowali około 50 takich kosmicznych „koniczynek”. Najnowsze badania, które trwały zaledwie półtora roku, zwiększyły tę liczbę o około 25 procent, pokazując, jak potężnym narzędziem jest uczenie maszynowe, które wspomaga astronomów w poszukiwaniach tych kosmicznych zjawisk.

Cztery z nowo odkrytych poczwórnych kwazarów. Od lewego górnego narożnika zgodnie z ruchem wskazówek zegara: GraL J1537-3010 („Wolf’s Paw”); GraL J0659+1629 („Gemini’s Crossbow”); GraL J1651-0417 („Dragon’s Kite”); GraL J2038-4008 („Microscope Lens”). Rozmyta plamka w centrum obrazów to galaktyka soczewkująca, której grawitacja rozszczepia światło dochodzące ze znajdującego się za nią kwazara w taki sposób, że powstają cztery osobne obrazy kwazara. Modelowanie tych układów i monitoring zmian ich jasności w czasie pozwalają astronomom wyznaczyć prędkość ekspansji Wszechświata i rozwiązywać inne problemy kosmologiczne (Image credit: The GraL Collaboration)

Kosmiczne czterolistne koniczynki

Odkrył je międzynarodowy zespół naukowców, w tym Jean Surdej, profesor wizytujący w Instytucie Obserwatorium Astronomicznym UAM, który jest współautorem wspomnianych badań.

Jakie możemy mieć z tego korzyści?

Quady, bo tak są nazywane kosmiczne czterolistne koniczynki, to kopalnie złota z punktu widzenia rozmaitych zagadnień. Mogą pomóc w wyznaczeniu prędkości rozszerzania się Wszechświata i rozwiązaniu innych tajemnic, związanych np. z ciemną materią czy „centralnym napędem” kwazarów – mówi Daniel Stern, kierownik zespołu badawczego z Jet Propulsion Laboratory, zarządzanego przez Caltech dla NASA.

Powyższy wykres ilustruje, w jaki sposób powstają poczwórne obrazy kwazarów widoczne na niebie. Tor lotu światła z odległego kwazara, znajdującego się miliardy lat świetlnych od Ziemi, zostaje zniekształcony przez grawitację masywnej galaktyki, znajdującej się bliżej, pomiędzy kwazarem i Ziemią. Zakrzywienie toru lotu światła powoduje iluzję, że kwazar podzielił się na cztery podobne obiekty, otaczające znajdującą się przed nim galaktykę (Image credit: R. Hurt (IPAC/Caltech)/The GraL Collaboration)

Trwają badania, w które zaangażowany jest Jean Surdej, profesor wizytujący w Instytucie Obserwatorium Astronomicznym UAM w Poznaniu, który uczy zagadnień związanych z soczewkowaniem grawitacyjnym. Polega ono na zakrzywianiu biegu promieni świetlnych odległego obiektu, np. kwazara, przez masywną galaktykę znajdującą się bliżej, co powoduje powstawanie „kosmicznych miraży”. Jego zespół odkrył i badał wiele przypadków takich kosmicznych miraży, które mają postać podwójnych obrazów tego samego kwazara. Kwazary o poczwórnych soczewkowanych obrazach są o wiele rzadsze.

W 2002 r. Jean Surdej zaproponował, aby przegląd nieba wykonywany w ramach satelitarnej misji Gaia, realizowanej przez Europejską Agencję Kosmiczną, wykorzystać do wyszukiwania takich kosmicznych koniczynek.

Międzynarodowy zespół, do którego należy naukowiec z Poznania, ogłosił właśnie w czasopiśmie „The Astrophysical Journal” najnowsze odkrycie tuzina tego typu kosmicznych miraży, które udało się dokonać z pomocą algorytmów sztucznej inteligencji zastosowanych do przeglądu danych z misji Gaia.

Poznańska uczelnia zwraca uwagę, że dalsze badania astrofizyczne tych nowo odkrytych kosmicznych koniczynek powinny umożliwić niezależne wyznaczenie wieku Wszechświata, prędkości jego ekspansji i jego przyszłości.

Źródło: naukawpolsce.pap.pl

Autor

Zuzanna

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nam sed varius tellus. Mauris nec ex id velit sodales dictum. Nam ornare orci nec nibh semper, sit amet faucibus diam imperdiet. Nunc vitae felis ac elit sagittis dictum nec eu risus. Sed in massa in neque facilisis aliquet in vel orci.

Więcej od tego autora